به گزارش خبرنگار مهر، هشتمین جشنواره تئاتر منطقهای افراد دارای معلولیت «آفتاب» بار دیگر نشان داد که تئاتر برای هنرمندان توانیاب، صرفاً یک فعالیت هنری نیست؛ بلکه ابزاری برای درمان، توانمندسازی، بازسازی هویت فردی و تغییر نگاه جامعه است. در حاشیه این رویداد، کارگردانان و هنرمندان حاضر از تجربههای منحصربهفرد خود در کار با سالمندان، کودکان توانبخشی و افراد دارای معلولیت گفتند؛ تجربههایی که آمیخته با عشق، صبوری و امید است.
نیلوفر هرندیزاده: آرش قهرمانِ در دسترس مردم
نیلوفر هرندیزاده، نویسنده و کارگردان نمایش «آرش»، پس از اجرای اثر خود در این جشنواره در گفتوگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: نمایش «آرش» نوشته زندهیاد بهرام بیضایی با همکاری سالمندان مرکز «رنگینکمان سفید» تولید شده است.
وی با اشاره به فعالیتهای این مرکز گفت: در «رنگینکمان سفید» برنامههای متنوع تفریحی، آموزشی و توانمندسازی برای سالمندان برگزار میشود و تئاتر یکی از مؤثرترین این برنامههاست. تئاتر تأثیر مستقیمی بر سلامت روان دارد و با وجود تمام محدودیتها، عشق سالمندان به هنر باعث میشود سختیها را با شیرینی پشت سر بگذارند.
این کارگردان درباره نگاه متفاوت نمایش «آرش» توضیح داد: در روایت بیضایی، آرش یک انسان معمولی است، نه قهرمانی دستنیافتنی. او تنها به این دلیل که راه دیگری برای نجات مردم و سرزمینش نمیبیند، جانش را فدا میکند. پیام نمایش این است که جامعه نباید همیشه منتظر یک قهرمان باشد؛ مردم خودشان میتوانند دست به اقدام بزنند.
هرندیزاده درباره چالشهای کار با سالمندان افزود: برخی بازیگران با محدودیتهای حرکتی روبهرو هستند و لازم است برای هر وضعیت راهحل خلاقانه پیدا شود. همچنین برای فراموشی دیالوگها، شخصیتی به عنوان نماینده مردم در نمایش در نظر گرفتیم تا به بازیگران کمک کند.
وی گفت: با وجود تمام دشواریها، کار با سالمندان شیرینی خاص خود را دارد. اغلب بازیگران ما بین ۶۰ تا ۸۰ سال سن دارند و با تمام وجود در تمرینها و اجراها حاضر میشوند.
هدیه نوروزی: این بچهها محدودیت ندارند، ما نگاهمان محدود است
هدیه نوروزی، کارگردان نمایش «آن شب ستاره بارید»، که برای نخستینبار با کودکان توانبخشی همکاری کرده است، در گفتوگو با خبرنگار مهر گفت: تجربه کار با این کودکان برای من شگفتانگیز بود. آنها بسیار متفاوتتر از تصویری هستند که معمولاً از آنها در ذهن داریم.
وی ادامه داد: در طول تمرینها متوجه شدم که این بچهها محدودیتی برای خود قائل نیستند. با ارادهشان بارها زمین میخورند و دوباره بلند میشوند. در بسیاری از لحظات، من شاگرد آنها بودم و هر جا خسته میشدم، آنها به من انرژی میدادند.
نوروزی تأکید کرد: این تجربه به من آموخت که توانایی واقعی در درون خود ماست، نه در ظاهر جسم افراد. روح این بچهها ظرفیتی بیپایان دارد.
وی همچنین بر اهمیت جشنواره «آفتاب» تأکید کرد و گفت: این جشنوارهها فقط یک رویداد هنری نیستند؛ بلکه بستری حیاتی برای شناسایی استعدادها و تغییر نگرش عمومی نسبت به معلولیت به شمار میروند.
اعظم دلداده: تئاتر برای کودکان اوتیسم، یک درمان واقعی است
اعظم دلداده، کارگردان باسابقه تئاتر معلولان از قم، که با نمایش «پیرزن و کدوی سحرآمیز» در جشنواره حضور یافته است، گفت: بیش از دو دهه پیش نخستین گروه تئاتر ویژه افراد دارای معلولیت را تشکیل دادیم و فعالیتهای ما از جشنوارههای منطقهای تا سطح بینالمللی ادامه یافت.
وی افزود: در ۱۰ سال اخیر افتخار کار با کودکان کمتوان ذهنی، دیرآموز و اوتیسم را داشتهام. نمایشی که امروز اجرا شد، حاصل کار همین کودکان است و نویسندگی آن را نیز خودم برعهده داشتم.
دلداده با اشاره به موفقیتهای گروه گفت: در جشنواره البرز موفق به کسب ۱۵ مقام و ۵ تندیس شدیم. برخی از کودکانی که زمانی اوتیسم شدید داشتند، اکنون به سطح خفیف رسیدهاند و این بزرگترین پاداش برای من است.
وی تأکید کرد: تئاتر برای این بچهها فقط هنر نیست، بلکه نوعی درمان مؤثر است. تئاتردرمانی باعث تقویت ارتباط اجتماعی، گفتوگو و حضور در اجتماع میشود.
این کارگردان حضور مادران را عامل مهم موفقیت دانست و گفت: بسیاری از مادران افسرده و خانهنشین بودند، اما امروز همراه فرزندانشان روی صحنه میآیند و حتی مقام جشنوارهای میگیرند. ما یک خانواده هستیم.
افشین قاسمی: نقش نمایشی با توانیاب زندگی میکند
افشین قاسمی، کارگردان و فعال باسابقه تئاتر توانیابان، که با نمایش «حواست زیرپات باشه» در جشنواره حاضر شده است، در گفتوگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: فعالیت حرفهای من با جامعه توانیابان از سال ۱۳۸۵ آغاز شد و از همان سالهای ابتدایی شکلگیری این جشنواره در آن حضور داشتهام.
وی گفت: افراد توانیاب با تئاتر زندگی میکنند. برخلاف بازیگران حرفهای، یک نقش نمایشی برای آنها درونی میشود و تا مدتها همراهشان میماند. به همین دلیل انتخاب متن باید با نگاه توانبخشی و امیدآفرینی انجام شود.
قاسمی با انتقاد از نگاه صرفاً حرفهای به تئاتر توانیابان افزود: رسالت اصلی این فعالیتها، ایجاد تغییر مثبت در زندگی این افراد است، نه فقط تولید یک اثر نمایشی.
وی بر ضرورت مستندسازی و استفاده از فضای مجازی تأکید کرد و گفت: انتشار اجراها، پشتصحنهها و حال خوب بچهها میتواند آگاهی جامعه را افزایش دهد و نگاه نسل نوجوان را اصلاح کند.
یاسمین پیداودی: تئاتر درمانی، هنرِ بازگشت به جامعه
یاسمین پیداودی، نویسنده و کارگردان نمایش «در کوچه خوشبختی» از استان البرز، در گفتوگو با خبرنگار مهر گفت: از سال ۱۳۹۵ بهطور مستمر با مددجویان بهزیستی و در حوزه آرتتراپی و تئاتر درمانی فعالیت میکنم.
وی افزود: نمایش «در کوچه خوشبختی» حاصل چندین سال کار مشترک با بچههای توانیاب است و تلاش شده دنیای درونی، احساسات و توانمندیهای آنها از طریق هنر نشان داده شود.
این کارگردان تصریح کرد: تئاتر درمانی یک هنر درمان است که علاوه بر جنبه درمانی، استعدادها، اعتمادبهنفس و مهارتهای ارتباطی افراد را تقویت میکند و زمینه بازگشت فعال آنها به جامعه را فراهم میسازد.
پیداودی تأکید کرد: جشنوارههایی مانند «آفتاب» فرصت دیده شدن توانیابان و تبادل تجربه میان هنرمندان را فراهم میکند و باید با حمایت نهادهای فرهنگی تداوم یابد.
یلدا فاطمی: تئاتر یک معجزه است
یلدا فاطمی، کارگردان نمایش «من آدم نیستم» از تهران، در گفتوگو با خبرنگار مهر گفت: بازیگران این نمایش برای اولینبار روی صحنه تئاتر حضور پیدا کردند و با وجود زمان محدود، بهترین اجرای ممکن را ارائه دادند.
وی افزود: این بچهها استعدادهای ناب و درخشانی دارند که کمتر دیده میشود. من عمیقاً معتقدم تئاتر یک معجزه است؛ تئاتر درمان است و انسان را به بهترین نسخه از خودش تبدیل میکند.
فاطمی با اشاره به مشکلات زیرساختی گفت: دو نفر از بازیگران ما ویلچرنشین هستند و پلاتوهای مناسبسازیشده بسیار کماند؛ حتی در تهران. گاهی مجبور میشدیم بازیگران را بلند کنیم و روی صحنه بگذاریم که برای خود آنها آزاردهنده است.
وی همچنین نبود حمایتهای بیمهای و اسپانسر را از چالشهای جدی این مسیر دانست و ابراز امیدواری کرد که مسئولان توجه بیشتری به این هنرمندان داشته باشند.
هشتمین جشنواره تئاتر منطقهای افراد دارای معلولیت «آفتاب» نشان داد که تئاتر برای جامعه توانیاب، فراتر از اجرا و رقابت است؛ تئاتر ابزاری برای درمان، خودباوری، بازسازی روابط اجتماعی و تغییر نگاه جامعه به مفهوم معلولیت است.
روایتهای کارگردانان حاضر در این رویداد، گواه آن است که با حمایت، زیرساخت مناسب و نگاه انسانی، صحنه تئاتر میتواند به سکویی برای شکوفایی استعدادهایی تبدیل شود که سالها در حاشیه ماندهاند.
