به گزارش خبرنگار کتاب و ادبیات خبرگزاری فارس، اواسط دهه ۷۰ عروسک‌هایی به نام دارا و سارا با سرپرستی کانون پرورش فکری متولد شدند که در دوران خود کاری نو بود. هرچند کارشناسان از طرح عروسک‌های دارا و سارا به عنوان یک طرح ناموفق یاد می‌کنند، اما در واقعیت اینطور نیست. در این سال‌ها غباری روی چهره‌های دارا و سارا نشسته است تا نگذارد بسیاری از موفقیت‌های این طرح ملی دیده شود.
خبرگزاری فارس سعی کرده است در روایت «کانون پس از انقلاب» به ابعاد مختلف این پروژه ملی بپردازد. در همین راستا با آیدین مهدی‌زاده تهرانی فعال حوزه اسباب بازی و رئیس دبیرخانه شورای نظارت بر اسباب بازی که در پروژه دارا و سارا فعالیت کرده است به گفت‌وگو نشستیم.
نسل سوم عروسک‌های دارا و سارا با لباس محلی
این جمله که دارا و سارا شکست خورده، صحیح نیست!
با توجه به اینکه در بسیاری از محافل از طرح دارا و سارا به عنوان طرحی شکست خورده نام برده می‌شود، نظر شما درباره این گزاره چیست؟
عروسک‌های دارا و سارا دوران اوجی هم داشتند و ادامه پیدا نکردن تولید این عروسک‌ها به این معنا نیست که شکست خورده‌اند. این عبارت که پروژه دارا و سارا شکست خورد، خیلی موثق نیست و متأسفانه پایه و مبنایی ندارد. بنده به عنوان کسی که کار پژوهشی در این عرصه انجام داده‌ام و در کنار مجید قادری و فرزانه بابایی فعالیت داشتم، می‌گویم که این طرح موفق بود و موفقیت‌هایی هم کسب کرد. اما بنا به دلایلی ادامه پیدا نکرد.
نسل سوم دارا
اگر مدیران پیگیر بودند، احتمال داشت نسل چهارم دارا و سارا می‌دیدیم
از نظر شما به عنوان فردی که در طرح دارا و سارا فعالیت کرده است، این پروژه به چه دلایلی ادامه پیدا نکرد؟
ادامه پیدا نکردن این طرح دلایل مختلفی دارد که یکی از این دلایل، دولتی بودن این پروژه بود. وقتی در ساختار دولتی مدیران جابجا می‌شوند بسیاری از طرح‌ها ابتر می‌ماند و در پروژه‌ها هم، سلیقه شخصی مدیران حاکم است. این طرح هم از این قاعده مستثنی نبود. در هر حال اگر از سوی مدیران وقت پیگیری می‌شد، احتمال این وجود داشت که نسل چهارم دارا و سارا را می‌دیدیم.
لوازم‌التحریر عروسک‌های دارا و سارا
اگر دارا و سارا موفق نبود سه نسل تولید نمی‌شدند!
شما در پاسخ سوال اول گفتید که دارا و سارا طرحی موفق بوده است. دلیل شما برای این گزاره چیست؟
بسیاری از افراد، دارا و سارا را یک پروژه‌ای می‌دانند که مربوط به سال‌های ۷۷ است؛ یعنی همان نسل اول عروسک‌های دارا و سارا. این در صورتی است که دارا و سارا در سه نسل تولید شدند. این مسأله‌ای است که بسیاری نمی‌دانند وخوب است که بدانیم اگر دارا و سارا موفق نبود، سه نسل تولید نمی‌شد.
نسل سوم عروسک سارا
از نسل اول با تمام مشکلاتی که داشت استقبال خوبی صورت گرفت
نسل اول دارا و سارا با بسیاری از انتقادات در خصوص کیفیت و ساخت مواجه بود و به همین دلیل بسیاری می‌گویند که در جذب مخاطب ضعیف بود. آیا این انتقادات صحت داشت؟
نسل اول قطعاً مسائل و مشکلاتی را داشت و به نوعی پروژه‌ای آزمایشی بود. نسل اول برخلاف همه مشکلات و انتقاداتی که به همراه داشت مورد اقبال مخاطبان قرار گرفت و فروش خوبی هم داشت. در آن ایام بسیاری از تولیدکنندگان لوازم‌التحریر خواستار دریافت مالکیت انتشار محصولاتی با ویژند دارا و سارا بودند که حتی آن زمان ویژند عکس‌های دارا و سارا روی کیف‌ها و لوازم‌التحریر از کانون خریداری شد.
آیدین مهدی‌زاده، فعال حوزه اسباب‌بازی
نسل دوم دارا و سارا جهش خوبی داشتند
نظر شما درباره کیفیت نسل دوم دارا و سارا چیست؟
در میانه دهه ۸۰ نسل دوم دارا و سارا تولید شد که جهشی نسبت به نسل اول داشت. مثلاً وزن دارا و سارا در خیلی از محافل گفته می‌شود که سنگین بود، اما در نسل دوم این طور نبود. اندازه دارا و سارا در نسل اول مناسب نبود و همچنین کیفیت چشم و مو نسل اول مخاطبان را راضی نمی‌کرد، اما در نسل دوم بسیاری از مشکلات نسل اول تصحیح شد و در نسل دوم لباس محلی نیز اضافه شد.
عروسک‌های دارا و سارا با لباس‌های محلی
عروسک‌های دارا و سارا در نسل سوم به کمال رسیدند
نسل سوم عروسک‌های دارا و سارا را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
البته در نسل دوم هم انتقاداتی بود که در نسل سوم رفع شود و عروسک‌های دارا و سارا در نسل سوم به کمال خودشان رسیدند. عروسک‌های نسل سوم محصولاتی کاملاً باکیفیت در سطح جهانی بودند و برای رقابت آماده بودند. در همان سال‌ها نزدیک به ۱۰۰ هزار عروسک تولید شد و استقبال خوبی هم شد.
یکی از نقاطی که مورد انتقاد شدیدی در تولید عروسک‌های ایرانی قرار گرفت، تولید آن‌ها در چین است. چرا تولید عروسک‌ها در ایران اتفاق نیفتاد؟
یکی از مهم‌ترین مشکلاتی که در آن سال‌ها داشتیم، حضور عروسک‌های وینیلی بود که پوست روشن و نرمی داشتند و امکان تولید محصولاتی با این ظرافت در ایران وجود نداشت. افرادی که در این حوزه فعالیت می‌کردند، مجبور شدند، تولید سر عروسک را که خیلی برای مخاطب مهم است به تولیدکنندگان چینی واگذار کنند تا بقیه موارد مثل لباس و بسته‌بندی در داخل صورت بگیرد. همین عملکرد انتقاداتی را با عناوینی چون «چرا یک عروسک ملی را باید در خارج تولید کرد؟» را به همراه داشت. البته این انتقاد خیلی وارد نیست. چرا که بسیاری از شرکت‌های بزرگ دنیا که پیشرفته‌ترین دستگاه‌ها را دارند، به تولید در چین روی می‌آورند.
دارا و سارا از محصولات کانون پرورش فکری
مدیران وقت در برابر هجمه‌ها زود عقب‌نشینی کردند
علت اینکه تولید دارا و سارا بعد از نسل دوم به مدت ۱۰ سال عقب افتاد چه بود؟
حمله‌ای که به دارا و سارا با مضمون این که چرا عروسک‌های دارا و سارا در چین تولید می‌شوند، صورت گرفت، نکته‌ای بود که مدیران وقت باید در برابرش مقاومت می‌کردند، اما متأسفانه زود عقب‌نشینی کردند. با عقب‌نشینی مدیران وقت نتیجه این شد که پروژه ملی دارا و سارا تا زمانی که تکنولوژی‌اش در ایران نباشد تولید نشود.
فرزانه بابایی، طراح عروسک‌های دارا و سارا
البته که تولید دارا و سارا به اولویت مدیریت برمی‌گردد
به نظر شما این امکان و ظرفیت وجود دارد که تولید عروسک‌های دارا و سارا را در ایران شاهد باشیم؟
از سال ۹۳ تا به حال در کانون پرورش فکری به دنبال بومی سازی تکنولوژی بودیم. خوشبختانه در دو سال گذشته پیشرفت‌های خوبی حاصل شد؛ طوری که در حال حاضر تولیدکننده‌های نمونه قالب بسیاری داریم. بخش خصوصی نیز فعالیت‌های خوبی در این حوزه انجام داده است. الان عروسک‌هایی باکیفیت بالا تولید می‌کنیم و می‌توانیم بگوییم که از عهده این کار برمی‌آییم. در حال حاضر هم در حال رایزنی و نمونه‌سازی با بسیاری از شرکت‌هایی که می‌توانند دارا و سارا را تولید کنند، هستیم. البته همه فعالیت‌ها در حد گفت‌وگوست و اگر به این نتیجه برسیم که این تکنولوژی در ایران وجود دارد کانون علاقه‌مند خواهدبود دارا و سارا را تولید کند. البته که تولید دارا و سارا به اولویت مدیریت برمی‌گردد.
دیگر کسی نبود که برای پروژه دارا و سارا دلسوزی کند
به غیر از تولید دارا و سارا در چین که می‌توان گفت یکی از عوامل توقف تولید عروسک‌ها بود، این طرح دیگر با چه مشکلاتی مواجه شد؟
درصدی از ادامه پیدا نکردن تولید دارا و سارا مربوط به تصمیم مدیران وقت بود؛ شاید اولویت مدیران وقت تولید عروسک‌های دارا و سارا نبود. از سوی دیگر، بحث تولید ملی که پیش‌تر گفتم، عاملی برای توقف این جریان شد. مرتبه دوم بازنشسته شدن مجید قادری، مدیر طرح دارا و سارا در همین سال‌ها باعث شد که این پروژه بی‌مدیر بماند و اگر وی مدیر پروژه می‌ماند قطعاً نتایج بهتری صورت می‌گرفت؛ چرا که بعد از مجید قادری دیگر کسی نبود که برای پروژه دارا و سارا دلسوزی کند.
مجید قادری، مدیر طرح عروسک‌های دارا و سارا
برای این پروژه باید مبارزه کنم پس ولش کن
گفته می‌شود که بعد از رفتن مجید قادری، مالکیت طرح دارا و سارا دچار حاشیه شد. در این باره بیشتر توضیح بدهید.
بعد از رفتن قادری پروژه دارا و سارا از جانب حقوق مالکیت این عروسک‌ها دچار حاشیه‌هایی چون طراح چه کسی بوده؟ مدیر کی بوده؟ و یا طرح متعلق به کانون است یا خیر شد. چون در روزهای اول، این پروژه برای افرادی که فعالیت داشتند، جذاب بود و فقط به اجرای آن توجه داشتند. اصلاً به قسمت‌هایی چون مالکیت اثر توجهی نکرده بودند که اگر فردی از کانون رفت، عاقبت پروژه چه خواهد شد. هجمه‌ای هم از سوی مطبوعات شکل گرفت که پروژه دارا و سارا شکست خورده است و یا کانون برای مبارزه با عروسک باربی این طرح را در دستور کار خود قرار داده است. همه این حرف‌ها و کارها دست به دست هم داد تا آن برخورد سلیقه‌ای تشدید شود تا مدیران وقت با خود بگویند که برای این پروژه باید مبارزه کنم، پس ولش کن.
عروسک‌های دارا وسارا در اولین نمایشگاه اسباب‌بازی
بازاریابی خوبی برای عروسک‌های دارا و سارا صورت نگرفت
چرا نسل سوم با توجه به افزایش کیفیتی که داشت دیگر مورد استقبال قرار نگرفت؟
نسل ۲ و ۳ این عروسک به اندازه نسل یک رسانه‌ای نشد و به خاطر همین تصاویری که وجود دارد، برای نسل اول است. بازارپردازی که در آن زمان صورت گرفت نشان می‌داد، اگر این عروسک‌ها تولید شوند، استقبالی در بازار نخواهند داشت؛ این در صورتی است که این عروسک‌ها نسل اول هستند و این پروژه می‌تواند در نسل‌های بعدی ویژگی‌های بهتری پیدا کند. متأسفانه اطلاعاتی درخصوص بازارسنجی و ابعاد مختلف این پروژه در اختیار مدیران وقت قرار نگرفت.
بهترین کمک به عروسک‌های دارا و سارا روایت است
به نظر شما چه کمکی می‌توان به عروسک‌های دارا و سارا کرد تا دوباره در آغوش بچه‌های ایرانی قرار بگیرند؟
اگر بخواهیم به جریان دارا و سارا کمک کنیم، بیش‌ترین مسأله، نه بودجه و نه حمایت‌های دولتی است؛ بلکه همین روایت از روند دارا و سارا در رسانه‌‌هاست. تا زمانی که غباری را که در این سال‌ها روی چهره‌های دارا و سارا نشسته است کنار نزنیم، این عروسک‌ها نمی‌توانند دوباره به کودکان ایرانی لبخند بزنند.
فارس را با پرونده «کانون پس از انقلاب» در روزهای آتی دنبال کنید.
پایان پیام/
