به گزارش خبرگزاری مهر، به نقل از درگاه مؤسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی، برابر آخرین سرشماری در سال ۱۳۵۵ نسبت بیسوادی جمعیتِ شش سال به بالا در ایران ۲/۵۲ درصد و در جمعیت پانزده تا ۴۹ سال ۵۷ درصد و در جمعیت هفت تا چهارده سال ۲۶ درصد بوده است. این شمار در روستاها به مراتب بیشتر از شهر بوده است. در مناطق روستایی نرخ بیسوادی زنان در سال ۱۳۵۰ (هفت سال به بالا) ۹۱ درصد بود. تنها نه درصد زنان روستایی به زحمت قادر به خواندن و نوشتن بودند و در سال ۱۳۵۵ نرخ بیسوادی در مناطق روستایی حدود هفتاد درصد و در میان زنان روستایی حدود ۸۳ درصد بود.
آمارهای یادشده بیانگر نرخ بالای بیسوادی و آهنگ نامطلوب سوادآموزی در کشور بود. این امر حتی باتوجهبه انتخابهای مکرر در پیش رو که مردم میبایست رأی خود را بر روی برگهها بنویسند، چندان مناسب و زیبنده نبود. از سوی دیگر امام خمینی پیش از انقلاب اسلامی با احساس ضرورت سوادآموزی وعده داد با بیسوادی به بهترین شکل ممکن مبارزه خواهد کرد.
دستور امام
حضرت امام در فرمانی در ۷ دیماه ۱۳۵۸ در خصوص شکلگیری نهضتی برای رفع بیسوادی بر اهمیت این موضوع تأکید میکنند: «مایه بسی خجلت است که در کشوری که مهد علم و ادب بوده و در سایه اسلام زندگی میکند که طلب علم را فریضه دانسته است، از نوشتن و خواندن محروم باشد. ما باید در برنامه درازمدت، فرهنگ وابسته کشورمان را به فرهنگ مستقل و خودکفا تبدیل کنیم و اکنون بدون از دستدادن وقت و بدون تشریفات خستهکننده، برای مبارزه با بیسوادی به طور ضربتی و بسیج عمومی قیام کنیم تا انشاءالله در آینده نزدیک هر کس نوشتن و خواندن ابتدایی را آموخته باشد. برای این امر، لازم است تمام بیسوادان برای یادگیری و تمام خواهران و برادران باسواد برای یاددادن بپاخیزند، و وزارت آموزش و پرورش با تمام امکانات بپاخیزد و از قرطاسبازی و تشریفات اداری بپرهیزد.»
ایشان در آن پیام با اشاره به کمکاری رژیم پهلوی در آموزش عمومی و محروم بودن اکثر افراد کشور از نعمت خواندن و نوشتن، مردم و مسئولان را به نهضت سوادآموزی در کشور فراخواند و باسواد بودن مردم را از نیازهای اولیه برای هر ملت و در ردیف بهداشت و مسکن بلکه مهمتر از آنها دانست.
امام در ادامه پیام خواستار بسیج عمومی همه اقشار مردم و نهادهای آموزشی و دینی برای سوادآموزی شد و بر اساس ضرورت یاد شده برنامهای درازمدت و طرحی نو و ضربتی را برای سوادآموزی ضروری دانست و به دولت و مردم توصیه کرد بدون فوت وقت و تشریفات خستهکننده با بسیج عمومی، برای مبارزه با بیسوادی قیام کنند.
ایشان به ائمه جماعات شهرستانها و روستاها توصیه کرد باسوادان را دعوت کنند تا در مساجد و تکایا، نوشتن و خواندن را به خواهران و برادران خود یاد داده و منتظر اقدامات دولت نباشند و یادآور شد اعضای باسواد خانواده اعضای بیسواد را آموزش داده و ایران را سراسر مدرسه کنند.
آموزش با پرورش
ایشان همچنین در دیدار با برخی اعضای نهضت سوادآموزی در ۵ دیماه ۱۳۶۱ بر اهمیت موضوع آموزش همراه تربیت و ضرورت توجه به مردم تأکید میکنند: «شما آقایان و آقایانی که در هر جا هستند و این شغل شریف را در آن وارد شدهاند که آموزش بدهند به ملت ما و این ملت مظلومی که از همه چیز در رژیمهای سابق محروم بود، و آنها هی دم میزدند از بزرگی و از تمدن و ملتشان در جهالت غوطهور بود، شمایی که امروز همت این معنا را گماشتهاید که مردم را سوادآموزی کنید توجه داشته باشید که ارزش کار شما ارزشی است که قرآن کریم این ارزش را تصدیق فرموده است. لکن در کنار این آموزش، پرورش هم باشد؛ دعوت به تقوا هم باشد. آموزش تنها نباشد، آموزش و تربیت باشد.»
حزبِ پای کار
پس از تأکید امام بر نهضت سوادآموزی که یکی از گزینههای مهم موردتوجه در روزهای اول بعد از پیروزی انقلاب اسلامی بود، حزب جمهوری اسلامی نیز وارد عمل شد و در این زمینه فعالیتهای متنوعی انجام داد. واحدهای مختلف در این فرایند شرکت داشته و برای تحقق این امر تلاش میکردند. واحد کارگری حزب هم با انتشار اطلاعیهای، با اشاره به تأکید امام در مورد سوادآموزی اقدام به برگزاری کلاسهای کوتاهمدت تربیت معلم برای همکاری با نهضت سوادآموزی نمود. این واحد از کلیه شوراها و انجمنهای اسلامی کارخانجات خواست نسبت به معرفی افراد علاقهمند به آموزش بیسوادان هم اقدام کند.
از طرف دیگر مشارکت حزب جمهوری اسلامی با سپاه و جهاد سازندگی در فرایند تولید کتابهای مرتبط و برگزاری دورههای آموزش سوادآموزی یکی از اقدامات مؤثر حزب بود. محمدجواد باهنر نماینده شورای انقلاب در وزارت آموزشوپرورش طی مصاحبهای مطبوعاتی با اشاره به فرمان امام در امر نهضت سوادآموزی اعلام کرد با مشارکت سپاه پاسداران، حزب جمهوری اسلامی، ستاد جهاد سازندگی و قشرهای مختلف مردم تاکنون بیش از یک میلیون و ۲۰۰ هزار نسخه کتاب جدید برای سوادآموزان زیر چاپ رفته و حدود ۲۵۰۰ نفر مربی در کلاسهای نهضت سوادآموزی آموزشدیدهاند.
بخش آموزش حزب
این فعالیت اما در همینجا پایان پیدا نکرد و بخش آموزش حزب هم وارد کار شد. بخش آموزش حزب هم با صدور اطلاعیهای از همه اعضا برای شرکت در این برنامه مهم دعوت کرد: «پیرو فرمان رهبر انقلاب اسلامی امام خمینی مبنی بر اینکه «تمام بیسوادان برای یادگیری و تمام خواهران و برادران باسواد برای یاددادن بپاخیزند.» و «تعلیم و تعلم عبادتی است که خداوند تبارک و تعالی ما را بر آن دعوت فرموده است.»، گروه آموزش حزب جمهوری اسلامی به اطلاع عموم میرساند همانگونه که رژیم سابق برای ادامه حیات خویش به تجهیز قوای نظامی همت میگماشت، ما نیز باید برای ادامه انقلاب اسلامیمان بر سلاح ایمان و دانش مجهز گردیم و بهویژه سعی نمائیم کلیه برادران و خواهران را با الهام از این بسیج عمومی که رهبر انقلاب اسلامی آن را تأکید کردهاند در امر سوادآموزی یاری دهیم. با توجه به نکات فوق گروه آموزش حزب جمهوری اسلامی، ضمن اطاعت از امر امام در مورد بسیج کلیه مردم برای سوادآموزی:
۱- عموم برادران و خواهران بیسواد برای یادگیری و داوطلبان تدریس برای کمک به این امر مهم میتوانند به دفاتر حزب در شهرستانها و مناطق دوازدهگانه حزب در تهران مراجعه و ثبتنام نمایند.
۲- از کلیه برادران و خواهران حزبی میخواهد که بهعنوان یک وظیفه الهی و حکم لازمالاطاعه رهبر و انضباط حزبی با کلیه امکانات خویش در این امر مقدس شرکت نمایند.
گروه آموزش حزب جمهوری اسلامی»
این جریان تااندازهای برای حزب اهمیت داشت که واحد کارگری حزب هم پای کار آمد، این بار بهصورت کاملاً عملیاتی و با تمرکز بر روی خروجی کار و برگزاری کلاسهای آموزشی، واحد کارگری حزب جمهوری اسلامی ایران اعلام کرد: «که باتوجهبه تأکید امام خمینی مینی پر سوادآموزی کلاسهایی کوتاهمدت جهت تربیت معلم برای سوادآموزی با همکاری نهضت سوادآموزی دایر گردیده است و اولین کلاس روز به سهشنبه شانزدهم بهمن شروع بکار خواهد کرد. واحد کارگری حزب جمهوری اسلامی ایران از کلیه شوراها و انجمنهای اسلامی کارخانجات خواست نسبت به معرفی افراد علاقمند به آموزش بیسوادان اقدام کنند. در این اطلاعیه همچنین آمده است که بر اساس مذاکراتی که با وزارت کار صورت گرفته کلاسهای مزبور در بین ساعات کار نیز دائر خواهد بود. دوره کلاسهای آموزش نحوه تدریس بین ۴ تا ۵ جلسه خواهد بود که پس از اتمام آن گواهینامه مربوط داده خواهد شد و بیسوادان پس از طی دوره سوادآموزی مدرک خواهند گرفت. همچنین سعی خواهد شد بعد از اتمام کلاسهای سوادآموزی که دوره آنها حدود ۱۷ هفته میباشد کلاسهایی برای آموزش قرآن و اصول اسلامی تشکیل گردد.»
از دید آمار
اقدامات حزب و نهادهای دیگر انقلابی در همراهی با جریان نهضت سوادآموزی بعد از دو دهه آمار قابلتوجهی منتشر شد. آمار سوادآموزی بعد از حدود ۲۰ سال پس از فعالیت نهضت در کشور رشد بالایی داشته است. ۱۳۷۵ آمار میزان باسوادی در کشور به ۷۹.۵ رسیده که نسبت به سال ۵۵ نزدیک به سی درصد افزایش داشته است. در همین زمان نسبت باسوادی مناطق روستایی هم از ۳۰.۵ به ۷۰.۷ رسیده است.
